ظهور، سقوط و احیای امپراتوری نوکیا

39

دیلی‌میل به تازگی در مقاله‌ای به بررسی داستان افول نوکیا پرداخته است، گرچه مقاله‌های این نشریه در حوزه فناوری به اعتبار و دقت مقاله‌های رسانه‌های اختصاصی دانش و فناوری نیستند، اما فکر می‌کنم این مقاله، بتواند مروری سریع بر آنچه باشد که بر نوکیا در دو دهه اخیر رفته است.

نوشتن در مورد برندها، البته در اتمسفر آنلاین و آفلاین ایران، کار دشواری است، چون مطابق تجارب من در محیط وبلاگ‌ها و فوروم‌های ایرانی، تعصب بی‌مورد، عدم انعطاف و فن‌بوی‌بازی‌ها و کاسه داغ‌تر از آش شدن، موج می‌زند.

از جنبه عام، بحث «ظهور و سقوط» یک امپراتوری، یک سیستم حکمرانی بزرگ، یا یک شرکت بزرگ بسیار جذاب است. فکر می‌کنم این پست مقدمه‌ای برای یک بحث خوب هم برای مشتقان برند نوکیا و نوستال‌بازها باشد و هم شیفتگان فناوری، همان طور که از دید مدیریتی هم خبرگان فن، می‌تواند اظهار نظر کنند.

در حالی که داشتم خلاصه‌ای ازاین مقاله را می‌نوشتم، یاد آن دوستانی افتادم که تصور می‌کنم تا یک دهه بعد هم، نوکیا را فاتح بی‌رقیب عرصه موبایل بدانند. صحبت از اندروید و اسمارت‌فون در مقابل آنها بی‌معنی است، آنها همچنان تلقی‌ای از آی‌فون و پولی که جمعی از مرفهین بی‌درد برای آن خرج می‌کنند ندارند!

من مطئنم اگر امسال فرضا گوشی گلکسی اس 2 سامسونگ یا فرضا گوشی HTC Evo 3D را در دستان من یا کس دیگری ببینند، بادی در غبغب می‌اندازند و به انتخاب اشتباه من یا ان شخص دیگر، خرده می‌گیرند!

هدف از نوشتن این پست طرد یا استهزاء یک برند نیست، در دنیای امروز این نوع کاربری و نیاز ماست که باید علاقه به یک برند را مشخص کند، با این زاویه دید، برای من شخصا روزگاری n95 بهترین گوشی عالم بود و زمانی سونی با «ریدر»‌اش برایم بهترین برند شد، همان طور که این روزها گلکسی تب و آی‌پد را نمی‌توانم رها کنم. در فردایی که زود از راه خواهد رسید، ممکن است گجت‌هایی از LG یا HTC هم محبوب‌تر از هر گجت دیگری برایم شوند!


سهم نوکیا در بازار جهانی گوشی‌های موبایل، سال پیش، برای نخستین بار به زیر سی درصد رسید. مدیران نوکیا، بی‌شک در هنگام مواجهه با این آمار یاد روزهای خوش گذشته و مثلا دوره درخشان نوکیا 3210 می‌افتند، گوشی ساده‌ای که با آن می‌شد به سادگی ارتباط برقرار کرد و پیام فرستاد. گوشی‌ای که با یک بار شارژ، حتی می‌شد، یک هفته از آن استفاده کرد. در آن زمان این گوشی با امکاناتی مثل آنتن داخلی و سیستم ویبره، توجه مشتریان را به خود جلب می‌کرد. حتی با این گوشی می‌شد، بازی «اسنیک» را انجام داد، بازی‌ای که در آن زمان برای خودش «انگری بردز»‌ای بود! نوکیا 160 میلیون دستگاه از 3210 فروخت، ارزش سهام نوکیا در آن زمان به 65 یورو رسید.

اما در سال 2011،  گوشی N8 نوکیا، که با آن می‌توان، ویدئوهای اینترنتی را به صورت جاری دید، عکس‌های 12 مگاپیکسلی گرفت و به کمک سیستم راهبری آن از گره‌های ترافیکی گذر کرد، فروش اندکی داشته است و تنها 9 میلیون دستگاه از آن به فروش رسیده است. ارزش سهام فعلی نوکیا هم بیشتر از 4.3 یورو نیست.

چه چیزی باعث ظهور و موفقیت برند نوکیا و سپس افول آتی آن شده است؟ آیا باز هم شاهد، دوره اوج نوکیا خواهیم بود؟

بین هلسینکی تا شهری به نام سالو Salo، فقط 90 دقیقه فاصله وجود دارد. این شهر دور افتاده تنها به این علت مشهور است که در آن مرکز تولید نوکیا قرار دارد، کارخانه‌ای با نمای شفاف و پوشیده از شیشه.

در همین جا بود که چند وقت پیش، به ارتش کوچکی متشکل از مهندسان و کارگران نوکیا گفته شد که به ورزشگاه مجاور بروند تا در آنجا به آنها گفته شود، چرا همه کارهایی که تا آن زمان انجام می‌دادند، اشتباه بوده است.

این پیام توسط رئیس جدید نوکیا، یک مرد 47 ساله کانادایی به نام استفان اِلاپ Stephen Elop به آنها داده شد. او به سخنان متهورانه خود، همگان را متوجه فرصت‌های از دست رفته، تصمیمات بد و جو خودستایی رایج در شرکت کرد.

در وسط حرف‌هایش او از کارکنان پرسید که چند نفر از آنها از آی‌فون یا گوشی‌های مبتنی بر اندروید گوگل استفاده می‌کنند، بعد از یک سکوت همراه با ترس از متهم شدن به استفاده از محصولات رقیب، معدودی دست‌هایشان را با کمرویی بالا برندند.

اِلاپ از پاسخ متحیر شد، البته نه به خاطر معدود کسانی که دست‌هایشان را بلا برده بودند، بلکه به خاطر شمار کم آنها! او گفت که ترجیح می‌دهد که کارکنانش حس کنجکاوی هوشمندانه برای فهم و شناخت بیشر از رقبا و محصولاتشان داشته باشند تا وفاداری احمقانه.

اِلاپ در نخسیتن روز کاری‌اش، در مقر شرکت در ساختمان اسپو Espoo در هلسینکی، ایمیلی برای کارمندان نوکیا فرستاد، و از آنها خواست که بگویند به نظرشان انجام چه کارهایی ضروری است، او آنها را تشویق به حرف زدن کرد. الاپ دو هزار پاسخ دریافت کرد، با کمال تعجب او به همه آنها به صورت شخصی جواب داد.

اِلاپ، سپس یادداشتی برای همه فرستاد، او وضعیت شرکت را به کسانی مانند کرد که در یک ظرف روغن سوزان در حال برشته شدن هستند و تنها راه نجات آنها پریدن بی‌پروا به آب خروشان دریاست، به زعم او نوکیا هم برای برو‌ن‌رفت از شرایط حاضر، باید دل به دریا بزند.

نوکیا در سال 1871 توسط فردریش ایدستام و لیئو مشلین، بنا نهاده شد. تجارت این شرکت به تدریح از تولید محصولات پلاستیکی و کابل‌های الکتریکی، به سمت محصولات ارتباطی و الکترونیکی رفت. جالب است بدانید، کارگران نوکیا در سال 1981، چکمه‌های لاستیکی می‌ساختند. تا اوایل دهه 90، این شرکت تایر دوچرخه، چکمه لاستیکی و ماسک گاز به ارتش فنلاند می‌فروخت!

سال 1987 ، نقطه عطفی برای نوکیا بود، زمانی که از میخائیل گورباچف، عکسی منتشر شد که از تلفن تازه خشتی نوکیا Nokia Mobira Cityman  برای تماس با وزیر ارتباطش در مسکو استفاده کرد. رووان اتکینسون هم درست در همین زمان با همین تلفن در یک آگهی تلویزیونی ظاهر شده بود. در آن دوره زمانی، نوکیا در زمینه گوشی‌های موبایل شرکت کوچکی بود که صادرات محدودی فقط به شوروی داشت.

در دهه 90، نوکیا گوشی موبایل می‌ساخت و استانداردهای GSM ‌را برای انتقال صدا و اطلاعات توسعه می‌داد، ولی این گوشی‌های ارزان و قابل اطمینان نوکیا بودند که دیدگان را مشغول خود می‌کردند، آنها دیگر از قالب تلفن‌های خشتی به درآمده بودند و به اندازه یک جعبه شکلات شده بودند.

در سال 92، جورما اولیا Jorma Ollila، رئیس وقت نوکیا این شرکت را به دوران طلایی‌اش برد. نوکیا 1100 هنوز رکوردار فروش گوشی موبایل در دنیاست. 250 میلیون دستگاه از این گوشی به فروش رسید. توده عظمیی از مردم به واسطه همین گوشی با سیستم ارتباطی متنی آشنا شدند. 1100 را در دست هر کسی می‌شد دید از کارمندان و ساکنان شهرها گرفته تا از کارکنان چینی و بادیه‌نشین‌های حومه شهرها.

بین سال‌های 96 تا 2001 فروش نوکیا پنج برابر شد و درآمد سالانه آن به 31 میلیارد یورو رسید رسید. این شرکت گوشی‌های با امکانات پایه‌ای به بازار کشورهای در حال توسعه و گوشی‌های جدیتر و پیشرفته‌ترش را به اروپا و آمریکا صادر می‌کرد.

در ابتدای این بازه زمانی، نوکیا و شرکتی به نام Psion به هم نزدیک شدند، دیوید پاتر مؤسس این شرکت بود، در آن زمان این شرکت Filofax را نوشته بود که یک سازماندهنده الکترونیک کارهای شخصی بود. این شرکت نرم افزار به نام سیمبین هم نوشته بود که در آن زمان با آن می‌شد، لیست تماس مرتب کرد و خاطرات شخصی را سامان داد. در سال 97 این شرکت که قصد داشت، امکانات نرم‌‌افزاری‌اش را که در PDAها به کار رفته بود در اختیار یک شرکت سازنده گوشی موبایل قرار دهد، شرکتی معتبرتر از نوکیا پیدا نکرد. این گونه بود که پیوند و وصلت نوکیا و سیمبین شکل گرفت.

بعد از این دوره بود که نوکیا به شکل باورنکردنی بزرگ شد، دیگر مهندسانی از همه ملیت‌ها در آن راه پیدا کرده بودند، طوری که به سختی کارکنان فنلاندی را در میان کارکنان ملیت‌های دیگر می‌شد پیدا کرد، توسعه بزگ نوکیا منجر به ایجاد شرکت فربهی شد که بی‌مهابا شرکت‌های دیگر را بی‌هدف می‌خرید و گاهی دو بخش آن به صورت موازی روی یک پروژه کار می‌کردند.

اوضاع به همین گونه پیش می‌رفت که ژانویه 2007 رسید، در این زمان اپل، آی‌فون را معرفی کرد. تلقی نوکیا در ایتدا از آی‌فون، یک گوشی بی‌ضرر بود که تنها چیز جالب توجه‌اش سیستم لمسی‌اش است. یک سال پیش‌تر، راهبرد نوکیا عدم تمرکز روی فناوری لمسی بود. زمانی که نوکیا متوجه اهمیت این فناوری و توسعه آن در ژوئن همان سال شد، دیگر دیر شده بود.

با آی‌فون خریدار همه امکانات آی‌پاد را به علاوه یک گوشی موبایل داشت. اما این همه چیز نبود، کاربر این گوشی می‌توانست، از مرورگر اینترنتی آن به سهولت استفاده کند. با آی‌فون، دیگر کاربران از گوشی فقط برای صحبت و فرستادن پیام استفاده نمی‌کردند، بلکه آنها با آن آنلاین هم می‌شدند، آن هم به شیوه و سبکی که هرگز قبلا امکان نداشت.

البته نوکیا چند سال پیش از آی‌فون سعی کرده بود با N-Gage، گوشی‌های موبایل را از گجت‌هایی که صرفا ویژه صحبت و ارسال پیامک هستند، به در آورد و یک سیستم ویژه گیم بسازد. اما در مقام عمل با N-Gage، فقط می‌شد چند بازی با کیفیت پایین انجام داد و شبکه ارتباطی نوکیا هم برای دانلود و انجام بازی‌های چند نفره، بسیار بد بود، به همین خاطر PSP و نینتندو، به سرعت N-Gage را محو کردند.

در دوره و زمانه‌ای که پیشرفته‌ترین گوشی نوکیا برای رقابت با آی‌فون، N97 بود. اپل با فروشگاه آی‌تونز و امکان فروش اپلیکیشن ضربه کاری را بر نوکیا وارد آورد، Ovi نوکیا فرسنگ‌ها با آی‌تونز فاصله داشت، توسعه‌دهندگان هم سیستم سیمبین و سیستم فروش این شرکت را اصلا جذاب ارزیابی نمی‌کردند و روی خوشی به نوکیا نشان نداند.

N95 در دوره خود گوشی بسیار خوبی بود، اما گویا نوکیا بعد از به بازار فرستادن این گوشی دچار سکته شد و برای چند سال، همه گوشی‌های این شرکت، همان N95 بود که نوکیا قابی دیگر به آنها پوشانیده بود. N97 گرچه کارکرد لمسی پایه‌ای داشت، اما در مقابل نوکیا مثل یک تلویزیون بدون کنترل از راه دور بود.

در سپتامبر 2010 نوکیا N8 را ,وارد بازار کرد، گوشی‌ای با بدنه آلومینیمی خارجی که ظاهرا در مقابل آی‌فون پلاستیکی مثل مرسدسی در کنار یک خودروی ارزان‌قیمت می‌مانست. این گوشی دوربین 12 مگاپیکسلی داشت، اما دیگر دوره و زمانه توجه به ظاهر و پیکسل‌های دوربین گوشی‌ها به سر رسیده بود و کاربران با توجه به باطن گوشی‌ها، آیفون4  با دوربین پنج مگاپیکسلی را بسیار سرتر از گوشی نوکیا می‌دانستند. برآوردها، نشان می‌دهد که در مقابل هر شش گوشی آیفون، تنها یک N8 در اروپا به فروش رسید، امسال هم فقط نه میلیون عدد از این گوشی به فروش رسید.

در سال 2002، نوکیا دومین برند بزرگ در بریتانیا بود در حالی که در 2010، در رده 89 قرار گرفت.

در حالی که آی‌فون در ابتدا به بخش کوچکی از مشتریان ثروتمند در آمریکا، ژاپن و اروپا فروخته می‌شد، گوگل با گوشی ارزان‌قیمت‌تر مبتنی بر اندروید، عرصه را بر نوکیا تنگ‌تر کرد. نوکیا در این زمان فرصتی طلای برای پذیرش اندروید داشت، اما الاپ در این زمان حس کرد که گوگل به نوکیا اجازه تغییر و تحول در اندروید و اقتباس به سبک و سیاق خود نخواهد داد.

شاید برخی گمان کنند که اگر نوکیا دست از جاه‌طلبی و رقابت با اپل و گوشی‌های اندرویدی بردارد و به ساخت گوشی‌های غیرهوشمند ساده با امکانات سخت‌افزاری و پایه‌ای خوب ادامه دهد، از لحاظ اقتصادی هنوز هم شانس زیادی خواهد داشت. واقعیت هم این است که نوکیا هنوز بزرگ‌ترین سازنده گوشی به صورت عام است، هنوز در بریتانیا 63 درصد مردم از گوشی‌های غیرهوشمند استفاده می‌کنند.

اما همین بازار گوشی‌های غیرهوشمند هم به دشت از سوی تولیدکننده‌های منطقه «شنزن» چین در حال تهدید است، آنها گوشی بسیار ارزانی با قابلیت‌های پایه‌ای ارسال پیام و مکالمه می‌سازند که کار را برای شرکت نویکا دشوار می‌کند. نوکیا حتی در حال از دست دادن بازار در هند و برزیل و عربستان سعودی است، جاهایی که مردم گوشی‌های ساده‌تر را به گوشی ها هوشمند ترجیح می‌دهند. نوکیا در عوض بازارهایی در مناطق دورافتاده چین، نیجریه، کنیا، نروژ، لهستان و نیوزیلند پیدا کرده است، اما همیشه رقبایی در پشت سرش هستند.

اما بی‌شک بزرگ‌ترین تصمیم الاپ، صرف نظر کردن از سیمبین بود که توسط 440 میلیون گوشی در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد، این سیستم دیگر نمی‌توانست با با iOS و اندروید اپل و گوگل رقابت کند، توسعه‌دهندگان هم روی خوشی به آن نشان نمی‌دادند، به جای آن نوکیا، به ویندوز موبایل 7 روی آورد که توسط چهار میلیون نفر مورد استفاده می‌شد. مایکروسافت هم امید دارد تا با اتحاد با نوکیا، به صورت مستقیم به مبارزه با اپل برخیزد. چنین ارزیابی می‌شود که این راهبرد در بلند مدت به نفع نوکیا است.

چند هفته پیش نوکیا سرانجام N9 را وارد بازار کرد، گوشی که از سیستم میگو MeeGo استفاده می‌کند، این سیستم پیش از ویندوز، جایگزین سیمبین به حساب می‌آمد. اما شاید عرضه همین گوشی هم نشانی از سردرگمی در نوکیا باشد، چرا که برای عرضه میگو که روی آن هزاران مهندس کار کرد بودند، حتی همایشی برای معرفی برگزار نشد.

در حالی که اپل، راهبردی منسجم و موفق در برگزاری همایش‌ها و محصولات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری خود دارد، الاپ تنها به فاصله چند روز بعد، نمونه اولیه گوشی بعدی را معرفی کرد، نخستین گوشی ویندوز موبایل نوکیا، با نام رمز Sea Ray.

آیا تجربه کار با ویندوز موبایل دارید؟ آیا تصور می‌کنید که مهارت‌های نوکیا در ساخت ساخت‌افزار در کنار ویندوز موبایل، بتواند آنچنان گوشی‌های این شرکت‌ را جذاب کند که سهم از دست رفته نوکیا در بازار گوشی‌های هوشمند، تعدیل شود؟ ایا توسعه‌دهندگان نرم‌افزاری، به ویندوز موبایل روی خوش نشان خواهند داد و نوکیا با کمک مایکروسافت خواهد توانست یک بازار اپلیکیشن پررونق بر پا کند؟

اینها سؤال‌هایی است که برای رسیدن به پاسخ آنها باید به انتظار بنشینیم.


اگر خواننده جدید سایت «یک پزشک»  هستید!
شما در حال خواندن سایت یک پزشک (یک پزشک دات کام) به نشانی اینترنتی www.1pezeshk.com هستید. سایتی با 18 سال سابقه که برخلاف اسمش سرشار از مطالب متنوع است!
ما را رها نکنید. بسیار ممنون می‌شویم اگر:
- سایت یک پزشک رو در مرورگر خود بوک‌مارک کنید.
-مشترک فید یا RSS یک پزشک شوید.
- شبکه‌های اجتماعی ما را دنبال کنید: صفحه تلگرام - صفحه اینستاگرام ما
- برای سفارش تبلیغات ایمیل alirezamajidi در جی میل یا تلگرام تماس بگیرید.
و دیگر مطالب ما را بخوانید. مثلا:

عکس های هوایی تام هگن از باغ های زیتون اسپانیا – الگوهای زیبای مواج و سنت‌های قدیمی

به مدت هزاران سال، اسپانیا به دلیل آب و هوای مدیترانه‌ای، تابستان‌های طولانی و گرم و دمای معتدل زمستانی، در تولید زیتون پیشرو بوده است. میوه‌های زیتون که در آب نمک نگهداری می‌شوند و یا آسیاب می‌شوند تا روغن‌های طبیعی از آنها استخراج شوند،…

یک عکاس از هوش مصنوعی برای تصور اینکه شخصیت‌ها و سلبریتی‌های تاریخی امروز چه شکلی می‌شدند، استفاده…

یک عکاس از هوش مصنوعی (AI) استفاده کرده است تا تصور کند شخصیت‌های تاریخی مانند آل کاپون، بنجامین فرانکلین و شارون تیت اگر امروز به دنیا می‌آمدند چه شکلی بودند.این عکاس به نام آلپر یسیلاتس که در استانبول ترکیه زندگی می‌کند، پرتره های فوق…

عکس‌های این عکاس فرانسوی مانند تابلوهای نقاشی زیبای سبک امپرسیونیسم هستند

امپرسیونیسم یک جنبش هنری است که در اواخر قرن نوزدهم، عمدتاً در فرانسه ظهور کرد. مشخصه آن تاکید بر ثبت اثرات زودگذر نور و رنگ در دنیای طبیعی است. نقاشان امپرسیونیست به دنبال این بودند که برداشت‌های دیداری فوری خود را از یک صحنه به تصویر…

انگار این شخصیت‌های تاریخی و اسطوره‌ای همین الان عکس گرفته‌اند! استفاده از هوش مصنوعی برای بازسازی…

ما بسیاری از شخصیت‌های تاریخی را تنها به صورت طراحی‌های محو و مجسمه‌ها و سردیس‌ها را دیده‌ایم. حالا تصور کنید که این شخصیت‌ها دوباره زنده می‌شدند و با آرایش صورت و مو و ریش امروزی و لباس‌های مدرن به عکاسخانه می‌رفتند.این کاری است که یک…

عجیب ولی واقعی: چشم‌های این زن در این عکس آبی نیست! + ویدئو

در یک خطای دیداری بسیار جالب که به تازگی دین جکسون در تیک تاک منتشر شده، چهره عادی زنی را می‌بینیم که برخلاف ظاهر امر، چشمان او آبی نیست و در واقع حاکستری است.دین جکسون در زمینه ایجاد خطاهای دیداری، یک حرفه‌ای محسوب می‌شود. ویدئوی او در…

چند بار می توانید یک تکه کاغذ را از وسط تا کنید؟

به راحتی می‌توان یک تکه کاغذ را یک، دو بار یا حتی سه یا چهار بار از وسط تا کرد. اما بیشترین تعداد دفعاتی که یک تکه کاغذ را می‌توان از وسط تا کرد چقدر است؟بر اساس یک ادعای رایج، یک ورق کاغذ را نمی‌توان بیش از هفت بار از وسط تا کرد. اما…
آگهی متنی در همه صفحات
دکتر فارمو / شیشه اتومبیل / نرم افزار حسابداری / خرید سیلوسایبین / هوش مصنوعی / قیمت وازلین ساج / مقاله بازار / شیشه اتومبیل / نهال بادام / قیمت ایمپلنت دندان با بیمه /سپتیک تانک /بهترین دکتر لیپوماتیک در تهران /بهترین جراح بینی در تهران / آموزش تزریق ژل و بوتاکس / دوره های زیبایی برای مامایی / آموزش مزوتراپی، PRP و PRF /کاشت مو / مجتمع فنی تهران /قیمت روکش دندان /Hannover messe 2024 /خدمات پرداخت ارزی نوین پرداخت / درمان طب / لیست قیمت تجهیزات پزشکی / دانلود آهنگ / سریال ایرانی کول دانلود / دانلود فیلم دوبله فارسی /داروخانه اینترنتی آرتان /جارو استخری /میکروبلیدینگ / اشتراك دايت /فروشگاه لوازم بهداشتی /داروخانه تینا /لیفت صورت در تهران /فروش‌ دوربین مداربسته هایک ویژن /سرور مجازی ایران /مرکز خدمات پزشکی و پرستاری در منزل درمان نو /توانی نو / ثبت برند /حمل بار دریایی از چین /سایت نوید /پزشک زنان سعادت آباد /کلاه کاسکت / لمینت متحرک دندان /فروشگاه اینترنتی زنبیل /ساعت تبلیغاتی /تجهیزات پزشکی /چاپ لیوان /خرید از آمازون /بهترین سریال های ایرانی /کاشت مو /قیمت ساک پارچه ای /تولید محتوا /دانلود نرم افزار /
39 نظرات
  1. اشکان افشار می گوید

    من که بتازگی Xperia گرفتم و دارم از مواهب بی نظیر Android بهره می برم. گوشی قبلی ام نوکیا بود و اصلا قابل مقایسه با این یکی نیست. فکر می کنم بزودی Nokia عرصه رقابت را تا حد بیشتری از دست خواهد داد اما همچنان یکی از تولیدکنندگان جدی گوشی خواهد بود.

  2. وحید می گوید

    به نظر من از همین الان هم پروژه وین فون شکست خوردس…من خودم مدتها کاربر ویندوز موبایل هستم …ولی از وقتی با آندروید کار کردم دیگه خیلی نظرم برگشت.

  3. آنام می گوید

    درباره سوالی که در انتهای نوشته پرسیده اید: من از اسفند ماه گذشته از ویندوز فون (ویندوز موبایل نامی است که کنار گذاشته شده است) استفاده می کنم.

    راستش تصور اینکه چنین محصولی کار مایکروسافت باشد برایم سخت بود، واقعاً خوب است. (فکر می کنم یک بار دیگر هم پای یکی از مطالب شما در گودر نوشتم که از وقتی HTC HِD7 خود را خریده ام به آیپادم که حدود 500 دلار هم اپ برای آن خریده بودم حتی دست هم نزده ام).

    مایکروسافت فقط یک سیستم عامل خوب دیگر برای موبایل نساخته، یک محصول متفاوت ایجاد کرده است. اینترفیسی که به «مترو» مشهور شده است (چون با الهام از تابلوهای راهنمای متروی واشنگتن طراحی شد) و ایده خلاقانه استفاده از Tile به جای آیکون، واقعاً خوب هستند.

    و تقریباً هر review ای هم که درباره آن نوشته شده (حتی در سایتهایی که به طور سنتی ضد مایکروسافت هستند، مثل: TechCrunch) مثبت بوده است.

    مشکل مایکروسافت در حال حاضر (به گفته خود بالمر در هفته گذشته) این است که این محصول خوب را به نوعی در معرض دید همگان قرار دهد یا به دست مشتریان برساند تا آنرا تجربه کنند و نوکیا این مشکل را برای آنها حل می کند (البته شاید نه در آمریکای شمالی، بلکه در سایر نقاط جهان که نوکیا هنوز در بسیاری از آنها شماره یک است).

    تقریباً تمام شرکتهای تحقیقات بازار معتبر پیش بینی کرده اند که قرارداد با نوکیا باعث خواهد شد که ویندوز فون 7 تا سال 2015 از آیفون پیشی بگیرد.

    نکته مهمی را که نباید فراموش کنید: اپراتورهای تلفن همراه هستند (در اکثر کشورهای جهان گوشی، سیم کارتی نیست و توسط خود اپراتورها با سرویس به فروش می رسد) که از طرفی روابط بسیار خوبی با نوکیا در سرتاسر جهان دارند و از طرف دیگر تمام تلاش خود را می کنند که انحصار بازار به دست اندروید و آیفون نیفتد تا ابتکار عمل را از اپراتور ها به سازندگان سیستم عامل منتقل نشود.

    بنابراین می توان پیش بینی کرد که با بیرون آمدن «منگو» (آپدیت بعدی ویندوز فون 7) در سپتامبر نوکیا به همراه اکثر اپراتورهای معتبر تمام توان تبلیغاتی خود را برای جا انداختن «گزینه سوم» در کنار اندروید و اپل به کار می گیرند. (اساساً تحت فشار همین اپراتور ها بود که نوکیا ویندوز فون 7 را به جای اندروید انتخاب کرد، برخلاف بعضی تئوری های توطئه که دوستی بالمر و ایلاپ را عامل این انتخاب می دانند).

    disclaimer:
    من از مرورگر کروم استفاده می کنم، گوشی موبایل مبتنی بر ویندوز فون 7 دارم، آی پاد هم دارم، اگر بخواهم تبلت بخرم در حال حاضر آیپد خواهم خرید، روی لپتاپم ویندوز 7 دارم، به شدت به آفیس 2010 وابسته هستم، برای بعضی از جستجو های از بینگ و بعضی دیگر از گوگل استفاده می کنم و … یعنی «فن بوی» نیستم!

  4. علیرضا می گوید

    نوکیا و مایکروسافت دقیقا مثل پیرمردهایی هستند که زمان برای تغییر رو بسیار طولانی در نظر میگیرن، شرکت‌های بزرگی هستند اما همین بزرگی باعث میشه اونا صبرشون برای به دست آوردن بازار زیاد باشه که به نظر میرسه تو این برهه زمانی این صبر خیلی به ضررشون تموم خواهد شد
    اپل شرکت بزرگیه اما این مشکلو نداره، وقتی جابز با قاطعیت میگه ما هرگز به حوزه تلفن همراه نخواهیم داشت، لاف نمیزنه و بازاریابی هم نیمکنه ، واقعا همین قصد رو داره اما تاثیر مشاوران قوی باعث میشه تو کمتر از چند سال آیفون به بهترین گوشی موجود از نظر خیلیا تبدیل شه
    دیگه ادامه نمیدم چون طولانی میشه

  5. مهدي می گوید

    اشتباه نوکیا تصور غلط از IQ مشتری ها بود. شاید گمان می کرد تا ابد می تونه به صرف نوکیا بودن گوشی بفروشه! اما در دنیای IT هیچ رحمی در رابطه با برندی وجود نداره و همانطور که می بینیم هر روز گوشی ها و گجت هایی با برندهای مختلف تولید و به بازار عرضه می شوند که هر یک می خواد خلاقیت و قدرت مهندسین خودش رو به رخ رقیبان بکشه.
    پس در این بازار هیچ مصرف کننده ای قبول نمی کنه سال ها پول برای گوشی های دیگری از نوکیا بده که تنها در ظاهر متفاوتند و نرم و سخت تقریبا یکسانی دارند! مصرف کننده ها به لطف اطلاعات بروزی که در اختیار دارند بسیار باهوش تر از گذشته عمل می کنند.
    البته بحث کشور ما در این موارد جدا از بازار جهانی است و مشتریان علاقه خاصی به تعدادی از برندها دارند حالا چه محصولی با کیفیت ارائه دهند و چه بی کیفیت! و در مقابل برندهای دیگر اصلا به حساب نمی آیند!

  6. همایون می گوید

    من برای تمام پروٍژه های متن باز احترام قائلم به نظر من استراتژی جدید نوکیا در بکارگیری سیستم عامل می گو بسیار ارزشمنده ، نوکیا به نظر من در بخش گوشی های هوشمند با تمرکز روی این پلاتفرم به نتایج بهتری می تونست برسه تا تمرکز روی وین فون .
    می گو هم پتانسیل یک پلاتفرم قدرتمند رو در خودش داره و هم ارزششو ، باید دید نوکیا در آینده در قبال این سیستم عامل چه سیاستی رو پیش میگیره که به نظر من موفقیت یا عدم موفقیتش در جبهه اسمارت فون ها کاملا وابسته به این استراتژی است .

  7. فرید می گوید

    سلام،

    ممنون بابت مقاله بسیار عالی.

    ایکاش نوکیا هم به جای آنکه اینقدر، دنبال مگاپیکسل و گیگاهرتز و… بود، کمی بیشتر بر روی ساخت “اکو سیستم” تلاش میکرد. با این وجود به نظر میرسد، شراکت نوکیا و مایکروسافت، کمک خیلی زیادی به رشد هر دو خواهد کرد.

  8. پویا می گوید

    بنظر من رقابت ویندوز فون در برابر دو حریف دیگه مانند رقابت گوگل پلاس با فیسبوک است و کاربران باید واقعا انگیزه کافی داشته باشند که از اندروید و ios به ویندوز فون مهاجرت کنند.
    رقابت اصلی فعلا بین اندروید و ios خواهد ماند مگر آنکه ویندوز فون در ورژن آتی خودش واقعا بتونه متفاوت جلوه کنه (و همینطور نوکیا). در ضمن من با اندروید، ios4 و ویندوز فون 7 کار کردم و اندروید رو پسندیدم.

  9. ksnmklas می گوید

    دکتر ویندوز موبایل مرد رفت پی کارش

    اسمش ویندوز فون 7 هست

  10. معین الدین واعظی می گوید

    عالی بود یا روز های پر ابهت سلطان کمر شکسته افتادم امیدوارم کمرش خوب شه و آیفون کوچولوی 4 ساله از ترس بره پشت باباش آق جابز

  11. Mehrad می گوید

    این یادتان نرود که همچنان محبوب ترین سیستم عامل سیمبین هست اما حالا که که از میدان کنار رفته در بازگشت هم فکر می کنید آندروید حرفی برای گفتن داشته باشد.

  12. saeed می گوید

    سلام.من گمان میکنم تحلیل این مطلب در کشور ما قدری متفاوت باشه.ما هنوز تو شبکه تلفن همراه نسل اول داریم دست و پا میزنیم ولی به طور مثال شما صحبت از برتری گوشی مثل آیفون میکنید.می خوام بدونم کدوم یکی از قابلیت های این گوشی های هوشمند در کشور ما کاربرد داره؟ گوشی هایی که جهت استفاده از اونا شما باید زیر ساخت های لازم رو داشته باشید مثلا خطوط پر سرعت اینترنت.شما وقتی آیفونی میخرید که حتی باهاش نمی تونید وضعیت آب و هوا رو چک کنید بهتره به باقی مثال اصلا فکر نکنید.خرید از آیتونز؟ مزحک بنظر میرسه حتی اگه بتونید این کار رو هم انجام بدید با این ارزش پول ملی در برابر دلار شما قادر به خریدن چی خواهید بود؟!گوشیی که حتی تا قبل از اینکه خود اپل بصورت آنلاک تولید بکنش باید اونو هک میکردید تا کار کنه.باز در رابطه با پلتفرم اندروید وضع تا حدی قابل تحمل تره.شما پول نسبتا بالایی رو صرف خرید گوشی هایی میکنید که عملا قادر به استفاده از بیشتر امکانات اون نیستید.نظرتون در باره قابلیت مسیر یابی این گوشی ها چیه؟ خوب فکر کنم اینم بیشتر یه شوخی باشه تا یه راه کار.همین چند روز پیش با گوشی ویواز اریکسون کار میکردم حتی با شبکه وایرلس اینترنت ای دی اس ال هم کلی زمان میبرد که نقشه ها رو لود کنه.حتما دوس ندارید که برای استفاده از امکانات گوشی خودتون اونو فقط تو خونه داشته باشید تا شاید بتونید از اینترنت خونگی باهاش یکم ذوق کنید؟!!!.تمام این مسایل کنار شاید به جرات بشه گفت که 80 درصد از کسایی که گوشیای هوشمند میخرن حتی قادر به استفاده از قابلیت های گوشی خود نیستن چه برسه به اینکه ما به این موضوع بپردازیم که مثلا نوکیا تو ایران پیشتاز یا اپل.

    1. کوروش می گوید

      صد در صد موافقم، منم همین حرفا رو به خیلیا زدم، خودم گوشی اندرویدی دارم اما سعی کردم بیشتر از 400 تومن هزینه نکنم چون از خیلی امکاناتش عملا نمیشه توی ایران استفاده کرد. باور کنید کسی رو دیدم که 1 میلیون پول آیفون داده بود ولی حتی GPRS رو هم فعال نکرده بود، و اصلا نمیدونست وای-فای و GPS چیه، حالا بقیه موارد بماند.

    2. Sadeq008 می گوید

      میشه بگید تا حالا با چه گوشیای هوشمندی کار کردید؟
      میشه اون منبع 80% هم بگید!

      1. farhad می گوید

        دوست عزیز نباید سر خودمون کلاه بذاریم من خودم تو یکی از مغازه های بزرگ مشهد کار میکردم واقعا همین طوره نگاه به خودت نکن من تقریبا هربار که ایمیل هامو با گوشیم چک میکنم هر کی که کنارمه ازم میپرسه چطور اینکارو میکنی؟! در حالی که من کاری به جزء لمس کردن صفحه انجام نمیدم!!! :)))

      2. saeed می گوید

        این صرفا یه نظر شخصی دوست عزیز.من آماری از جایی نقل نکردم.در پی این نیستم که نظرم رو تحمیل کنم.اونقدرم اطلاعات دارم که فرق ios رو با پیچ گوشتی بدونم.

  13. Saeed می گوید

    تو ابران بیستر مردم هنوز نوکیا رو بهترین برند میدونن ، واسه همین از نظر من تو کشورهای جهان سومی نوکیا بازار خودشو دوباره پیدا میکنه .
    ولی ای کاش این اتفاق نیفته .

  14. سعید اکبرزاده می گوید

    این که از لحاظ سخت افزاری هیچ شرکتی نمی تونه با نوکیا مقابله کنه درسته. ولی از لحاظ سیستم عامل سیمبیان واقعا یه فاجعست! من n97 دارم. (البته موقعی خریدم که اندروید هنوز جا نیوفتاده بود.) برادرم galsxy داره. اندروید فوق العادست. از لحاظ رابط کاربری واقعا سره. (آیفون رو هم میشناسم ios5 تازه داره رابط کاربریش رو درست می کنه.) از لحاظ برنامه ها اندروید و iOS تقریبا هم سطحا (درسته برنامه های iOS بیشتره ولی برنامه های اصلی تو هر دو تقریبا مشترکه) با همه این ها ویندوز فون 7 واقعا یه رابط کاربری فوق العاده تر از اندروید داره! سادگیش و روانیش واقعا دوست داشتنیه که اگه فقط یه هفته دستتون باشه اون وقت آیفون و اندروید اعصابتون رو بهم میریزه! به نظر من نوکیا اگه از ویندوز خوب استفاده کنه می تونه جایگاه خودش رو پس بگیره.
    اتحاد نوکیا و مایکروساف برای ما ایرانی ها که بد نیست. ایفون که با ترفند هایی با فارسی سازگار شده. اندروید هم که سامسونگ زحمتش رو کشیده. ویندوز فون هم اگه نوکیا بزنه به احتمال زیاد فارسیش درست میشه.

  15. omid می گوید

    سلام میشه منم 1 چیز بگم؟
    خب من نوکیا دارم ان 8.اندرویید هم کار کردم.خیلی وقتا میگم خسته شدم برم اندرویید بخرم اما بعد از اینکه با ان8 کار میکنم میگم من تو ایران زندگی میکنم یعنی فقر وایرلس فقر سرعت اینترنت فقر شبکه مخابراتی پرقدرت.قبول کنید که راست میگم.من نمیخام بگم نوکیا خوبه اما اندرویید و ios رو هم قبول ندارم.توجه کنید سیمبین چون سبکه نیاز به سی پی یو 1 گیگا هرتزی نیست واقعا میگم ان8 اینو نشون داده.منگو(wp7) بی شک موفق خواهند بود.چون منگو نشون داده که انعطاف پذیریش از 10 به 80 رسیده اگه بخایم درصد بگیریم.500 کارکرد جدید در منگو.منصفانه نگاه کنید.نوکیا بر میگرده.اندرویید به کساد کشیده خواهد شد البته نه تا 3تا4 سال اینده.میخام بگم تا 2012 باید صبر کرد تا نوکیا wp7 بیا ببینیم چی میشه. یا حق

  16. seedni می گوید

    نوکیا در واقع به زباله دان تاریخ پیوست .

  17. فارس پیام می گوید

    اگه آیفن ارزون بود از همشون بهتره…

  18. Shabgard می گوید

    نوکیا باید استراتژی جدیدی پیش بگیره.وگرنه عقب میفته.چون آندرویدواقعاداره پیشرفت میکنه.زمانی که نوکیا سیمبین میزد،سامسونگ کجابود؟.

  19. farhad می گوید

    خوب منم یه زمانی فکر میکردم نوکیا کارش درسته و عاشق سیمبیان بودم تا موقعی که HTC Diamond رو دیدم. واقعا نمیتونستم تصور کنم که دوباره بخوام با سیمبین کار کنم!! معتاد ویندوز موبایل شده بودم! وقتی با آندروید آشنا شدم گفتم این دیگه آخرشه، خداخافظ ویندوز موبایل! اما وقتی ویندوز فون 7 رو دیدم، به این نتیجه رسیدم که مثل همیشه زود تصمیم گرفتم.
    من توی مرگ نوکیا شک نداشتم تا موقعی که خبر همکاریش با مایکروسافت رو شنیدم به جرات میتونم بگم بهترین کاری که نوکیا میتونست بکنه همین بود و به زودی نوکیا به دوران طلایی خودش برمیگرده البته نه دقیقا مثل سابق چون واقعا نمیشه htc و iphone رو نادیده گرفت.

    1. حامد می گوید

      فکر می کنم شما با ورژن 1.6 آندروید کار کرده باشی عزیز دل. الان گوشی های نکسوس وان و نکسوس اس و گالکسی های سامسونگ حرف اول رو می زنن. اگه با آندروید 2.2 به بالا کار کنی متوجه میشی کی سرتره. من گوشیم Samsung Google Nexux S هستش. وقتی اسم گوگل رو در جایی میبینی باید این رو بدونی که هیچ چیز و هیچ کسی نمیتونه رقیبش بشه و هیچی جلودارش نیست.آندروید تا سال های سال محبوب ترین سیستم عامل گوشی موبایل خواهد بود.هیچوقت آندروید الان رو با 1 سال پیش مقایسه نکن…

  20. abbas می گوید

    سلام به همه
    با خوندن نظرات فهمیدم که بیشتر افراد واقع بین هستن
    من خودم نوکیا c6 دارم که سیستم عاملش سمبین سری 60 ورژن 5 هستش. باید قبول کرد که دوره ی این سیستم عامل به سر اومده و دیگه اون جذابیت لازم رو نداره. البته من زمانی که میخواستم این گوشی رو بخرم فقط میتونستم 300 تا 340 پول پای گوشی بدم برای همین چون میدونستم اگه تا 1 سال دیگه هم صبر کنم پول تو دست و بالم نمیاد و گوشیه قبلیم هم فوت فرموده بود(se t700) و دیگه گوشی های جاوا هم نمی تونست امکاناتی که میخوام بهم بده مجبورا این گوشی رو خریدم که البته توی این رنج قیمت کاملا راضیم.
    دوستان توجه کنید این نوکیا هم یه فروشگاه مجازی داره که ما ازش بی بهره ایم ولی دیگه تمام امکاناتش توی دستمونه و البته میشه گفت تقریبا تمام نرمافزارایی که تو ovi هست رو میشه از سایتای دیگه مثل همین سایت دانلود کرد.
    gps مادام العمرش واقعا خوب و عالیه. گیرندگیه وای فای در حد المپیک و …. . میخوام بگم درسته سختافزار عجیب و بالا نداره ولی خب نسبت به همین سیستم عامل خوب و قابل قبول کار میکنه.
    من با همین cpu 434 و ram 128 تقریبا راضیم(البته کمبود ram اذیتم میکنه. اگه حدود 512 یا 370 بود واقعا بهتر میشد). روزای اول یه 2 3 باری هنگ کرد ولی با یه فلش( با نرمافزار جف) دیگه الحمدلله آخ نگفته.
    حدود 1 ماه پیش با گالاگسی اس 2 آشنا شدم که پردازنده ی 2 هسته ای و رم 1 و … داشت و خیلی دوست داشتم داشته باشم(من از افرادیم که خیلی سرعت رو توی سیستمم دوست دارم…البته کی بدش میاد) . بعد از یه مدت دیدم سامسونگ گفته میخواد گوشی با قدرت 1.5 دو هسته ای هم بیاره!!! دیدم توی این برهه از زمان فردا اپل 5 میاد و فلان امکانات پس فردا htc بلند میشه میاد یه گوشی معرفی میکنه با فلان امکانات پس داشتن یه گوشی مثل گالاگسی 2 فوقش بتونه تا 1سال آدم رو راضی نگه داره اونم آدمی که کمال طلبه.
    همه میدونن آندروید با سخت افزار زندهس . یعنی اگه پردازنده ی گوشی 600 باشه دیگه آندروید 4 و 5 و …. رو باید فراموش کرد. ماشا الله آیفون که دیگه یه رم 256 میذاره رو گوشی مثل اور کلاک 1 گیگ کار میکنه ولی قیمتش …… .
    والا برای یکی مثل من همین نوکیا خوبه تا ان شا الله یه چند سالی بگذره و بازار تولید گوشی که داره متحول میشه به یه نقطه ی تقریبا ثابتی برسه(هیچ وقت ثابت ثابت نمیشه) تا برای خرید یه گوشی آدم این همه سر در گم نشه
    منم امیدوارم با این الاپ که به نظر آدم واقع بینیه و تکبر نداره و فکرش بازتره نوکیا دوباره بیاد تو کار
    موفق باشید

  21. امیر می گوید

    نوکیا لمسی خوبی نساخته است
    و ماکروسافت هم سیستم عامل موفق موبایلی (درمقایسه) نساخته است
    لینک این دو به قول مقاله ای اتحاد بازنده ها است
    مگر اینکه :
    ماکروسافت با قدرت خودش یک محیط توسعه مبتنی بر کامپیوترهای شخصی روی موبایل با کتابخانه های فراوان ایجاد کنه (با توجه به حجم عظیم دولوپر های روی ویندوز تمام آنها می توانند روی موبایل فعال شوند و طوفانی بپا خواهد شد)و لینک ویندوز و ویندوز موبایل رو خیلی مفید کنه . به عبارتی کاری کنه که فرد بخاطر اینکه سیستم عامل کامپیوترش ویندوزه یه ویندوزموبایل بخره که از بسیاری از امکانات بتونه استفاده کنه

  22. پسر آریایی می گوید

    راستش من سالها گوشیم سیمبین بود. اما چند روزیه گلکسی اس2 گرفتم و با آندروید کار میکنم. باید بگم آندروید برای من که تمام کارهام با گوگل انجام میشه بسیار جداب و مفیده. میدونیم هم که آینده اینترنت دست گوگله، مخصوصا با پلاس که جدیدا راه اندازی شده. پس میشه حدث زد که آینده اندروید خیلی روشنتر از IOS باشه، مخصوصا با سیستم بسته ای که آی فون و IOS داره.
    تنها چیزی که من رو نگران میکنه باز بودن بیش از حد فضای اطلاعاتی گوگله که برای کاربر ایرانی شاید خیلی جالب نباشه.

  23. احمد می گوید

    قطعا که نوکیا اینجوری نخواهدماند و دوباره به عرصه رقابت برخواهدگشت در سالهای آینده چیزهای زیادتری در مورد نوکیا خواهیم شنید منتظرباشید گوشی خودم آیفون4 است

  24. حسینی می گوید

    با سلام . با تشکر از مطالب جالبتان. این مطلب خیلی برایم جالب بود واز آن در تهیه مطالب یکی از دو ره های آموزشی ام استفاده کردم.
    دوره ای تحت عنوان نقش تحولات تکنولوژیک در کسب و کار بنگاه های تجاری.

  25. علی می گوید

    مشکل نوکیا نداشتن خلاقیت و نوآوری واقعی است، نمی دونم با این همه امکانات چرا وضعیت بازار را درست مورد تحلیل و تجزیه و خواسته های جدید مردم را مورد توجه قرار نمیدهد

  26. دكتر حميدرضاعليزاده می گوید

    سلام علیرضا.مثل همیشه جالب بود . من موبایل htc/hd2 دارم که یک شکم درد واقعی است همیشه غش میکنه.

    1. علیرضا مجیدی می گوید

      زمان خودش گوشی خوبی بود. تنها عیبش ویندوزی بودنش بود. منم یه دوره کوتاه داشتمش.

  27. امين می گوید

    سلام منم گوشیم 1100 نوکیا هستش و با دنیا عوضش نمیکنم چون تمام کارایی اچ تی سی و آندروید و ویندوز فون 7 و داره مثل اس ام اس زدن و تماس صوتی برقرار کردن …

  28. ehsan می گوید

    فقط سونی اریکسون

  29. وحید می گوید

    من مدتها ویندوز موبابل داشتم….htc…ورژن 6.1….اوایل به نظرم خیلی خوب بود…(5 سال پیش) …از سیمبین خیلی بهتر بود…
    زمان گذشت…تا چند ماه پیش با galaxy ace کار کردم…انقدر برام جذاب بود که با اینکه پول دستم نبود ولی هر جوری شد رفتم یه galaxy s خریدم و الان کاملا راضیم…

    هنوز نشده که با وین فون یا آی فون کار کنم…اما تو یوتیوب خیلی ویدئو ازشون دیدم و بازم تصور می کنم آندروید سره…

    ساپورتی که گوگل از آندروید می کنه خیلی بهتره و آپدیتهای جدید زود به زود براش میاد…

    دیگه این روزها همه یه اکانت گوگل دارن و سینک شدن باهاش می تونه خیلیییییی مفید باشه…

    به نظر من آندروید سیستم عامل آینده هست و وین فون و آی فون خیلی کار سختی در رقابت باهاش دارن…

  30. saman می گوید

    فک نمیکنم سیاستای کمپانی عظیمی مثه نوکیا اینجوریه باشه که ما بخوایم نظر بدیم ز کجا معلوم برا یه مدتی بازارو خالی نکرده تا رقیباش زور خودشونو بزنن و بعد بیا کمر همشونو بشکنه . یه با سواد بهتر از یه بی سواد فکر میکنه مسلما حالا چه برسه به نوکیا که برای سیاستای کاریش حتما حتما حتما از چندین تا کارشناسای حرفه ای بازاریابی و روانشناسی و تجارت مشاوره میگیرن ؟ نظرتون چیه؟

  31. مجتبي می گوید

    نوکا هنوز هم حرفایی برای گفتن داره بهته فعلا از n8وn9که هر دو راضی کننده هستن استفاده کنیم تا نوکیا و مایکروسافت غول هوشمندشون رو وارد بازار کنند

  32. مجتبي می گوید

    نوکیا هنوز هم حرفایی برای گفتن داره بهتره فعلا از n8وn9که هر دو راضی کننده هستن استفاده کنیم تا نوکیا و مایکروسافت غول هوشمندشون رو وارد بازار کنند

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

••4 5